De laatste jaren wordt het steeds meer een begrip: sensopatisch spel.
Senso = zintuigen
Patisch = beleven
Ofwel, je zintuigen gebruiken tijdens het spel. Spelen met je zintuigen. Zien, voelen, horen, proeven, ruiken…
En je wist wellicht ook al dat je dit spel kunt inzetten om kinderen te helpen rustig te worden. Want door met de zintuigen te spelen komen kinderen in een meer ontspannen staat. Zij ontprikkelen zich door te spelen met klei, water, zand, steentjes, speelrijst, takjes, bladeren, schelpjes, voelen van verschillende structuren, eten, e.d.
Ja, spelen met je eten is eigenlijk juist heel goed! Eten brengt weer verschillende geuren, structuren, vormen, kleuren en smaken met zich mee.
Maar hoe komt het nou dat kinderen rustig worden van ‘spelen en beleven met hun zintuigen’?
Daarvoor moet ik je iets uitleggen over de hersenontwikkeling.
Onze hersenen bestaan namelijk uit 3 breinen. Het Reptielenbrein, het Zoogdierenbrein en het Mensenbrein. Ieder brein ontwikkelt zich op zijn eigen manier.
Het oude reptielenbrein
Het reptielenbrein (ook wel, de hersenstam) is het eerste en dus oudste brein dat ontwikkelt wordt bij mensen. Vanaf dag 33 na bevruchting begint de hersenstam in aanleg. Die ontwikkelt zich tot de 6e á 7e maand in de zwangerschap. Alles wat er in die periode dus is gebeurd, heeft de baby opgeslagen in dat reptielenbrein. Dit is dan ook volbracht voordat de baby geboren wordt. Dat reptielenbrein zal niet meer veranderen.
Het reptielenbrein is heel instinctief en gaat voornamelijk over de overlevingsinstincten en voortplanting. In dit breindeel komt alle informatie – verkregen via alle zintuigen – binnen. Hier vindt dan de informatieverwerking plaats. Dit gaat heel onbewust, snel en instinctief. Ook ligt hier vast hoe iemand reageert op stress: vechten, vluchten of bevriezen.
Hele jonge kinderen ervaren de wereld vanuit hun Reptielenbrein. Jonge kinderen reageren daardoor goed op zintuigelijke prikkels, zoals wiegen, bewegingen, aanraken, een zachte stem, vertrouwde geuren… want deze informatie wordt verwerkt in het Reptielenbrein. En zo breng je het Reptielenbrein ook tot rust.
Het emotionele Zoogdierenbrein
Dit deel is gericht op het samenleven in groepen met soortgenoten, met bijbehorende rivaliteit en plaatsbepaling in de rangorde, hechting en verzorging. Het omvat alles wat met emoties en affectiviteit te maken heeft.
Het zoogdierenbrein wordt opgebouwd vanuit het Reptielenbrein. Het is al wel aangelegd, maar pas vanaf 6 á 7 maanden in zwangerschap is het in staat om de emoties te ervaren, en dit door te geven aan het mensenbrein. Als je geboren wordt is al het gehele Reptielenbrein in tact én is het zoogdierenbrein in staat om gevoelens te registreren. Alles wat je tijdens je geboorte ervaart, uit zich dus wel in gevoelens, maar dat kan dus nog niet begrepen worden (want daar heb je het mensenbrein voor nodig en dat is nog lang niet volledig ontwikkeld).
Het mensenbrein
Dit brein is het jongste en meest veranderlijke deel van de hersenen. Het “Nieuwe brein” of ook wel het “denkbrein” genoemd. Het Mensenbrein bestaat uit twee hersenhelften; het linker- en het rechterhersenhelft. Het Mensenbrein wordt ook prenataal aangelegd en is volgroeid rond je 25e jaar.
Er zijn functies aanwezig die ons onderscheiden van alle andere dieren, dat in dit breindeel liggen opgeslagen. Namelijk: het vermogen om logisch te denken, het leervermogen, het opdoen van kennis, het observeren van ons eigen gedrag, het gebruiken van een taal, creativiteit, het
analyseren en oplossen van problemen, interpreteren, redenen, fantaseren, toekomstplannen maken… Ook morele normen en waarden bevinden zich hier in het cognitieve brein.
Spanning en stress en het lastiger verwerken van informatie
Als er veel overweldigende dingen zijn geweest in de zwangerschap of tijdens de geboorte, of wanneer kinderen veel spanning of stress kennen in hun leven, dan hebben die kinderen last om hun informatie te verwerken, dingen te verwoorden, te plannen, etc. Al die kenmerken van het mensenbrein. En juist de dingen die in het onderwijs en vaak ook opvoeding veel worden verwacht.
Vanuit een veilig gevoel kan een kind pas tot leren komen
Deze kinderen zitten veel in hun Reptielenbrein. Daar waar de stress- en traumareactie in ligt opgeslagen. In de overlevingsmodus. Zij komen dus niet tot leren. Er is eerst VEILIGHEID nodig om het Reptielenbrein gerust te stellen en de 3 breinen goed samen te laten werken.
Zintuigen inzetten om een veilig gevoel te creëren
En dit geruststellen van het Reptielenbrein doe je dus door de zintuigen aan te spreken. Door het kind weer te helpen van alle prikkels en stress af te komen maak je gebruik van het voelen, ruiken, proeven, horen en zien.
Ga kleien met je kind, laat het in bad kliederen met badschuim, ga naar buiten… in de natuur kun je volop gebruik maken van je zintuigen. Wees creatief. Of eigenlijk, laat je kind lekker creatief bezig zijn. Zij weten instinctief heel goed wat helpend is om te kunnen ontspannen. Volg je kind maar. En laat je verrassen wat een uitwerking het op je zelf heeft als je meedoet met je kind…!
Veel speelplezier gewenst!
Liefs, Renske